Su ve toprak

Kirlenmiş sahaların yönetimi Üye Devletlerde farklı hızlara sahip bir süreçtir. Bu durum kısmen, "potansiyel olarak kirlenmiş sahalar", "kirlenmiş sahalar", "iyileştirilmiş sahalar" gibi bazı örneklerde olduğu gibi farklı tanımlamalar anlamına gelen mevzuat farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle Avrupa Komisyonu-JRC, EEA-EIONET ağı ile birlikte bir girişim başlatarak ortak tanımlar ve 2018 yılında MS'de yapılan bir anket (https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/statuslocal-soil-contamination-europe-revision-indicator-progress-management-contaminated-sites) sonucunda 6 saha statüsü tanımlanmıştır.

Yeraltı suyu, çevre ve farklı insan faaliyetleri için değerli bir kaynaktır ve öyle olmaya devam etmektedir. Bu kaynak üzerindeki çevresel ve antropojenik baskılar arasında iklim değişikliği (kuraklık, sel vb.), (aşırı) su çekimi ve kirlilik (noktasal kaynak ve yayılma) yer almaktadır. Suyun yeniden kullanımı, su tamponlama ve infiltrasyon, taze yeraltı suyuna olan ihtiyacımızı azaltmanın yanı sıra depolamayı yenilemek için olası önlemlerden bazılarıdır. Bununla birlikte, yeraltı suyu sondajı ve çekimi farklı amaçlar için gerekli olmaya devam edecektir. Yeraltı suyu sıkıntısı artık sadece kurak ya da Akdeniz ülkelerine özgü bir sorun değildir. Son zamanlarda yaşanan uzun süreli kuraklık dönemleri, Avrupa'daki tüm üye devletlerde ve ülkelerde yeraltı suyu kaynaklarının dikkatli bir şekilde yönetilmesi gerektiğini (su çekmenin yanı sıra yeniden doldurma) tekrar tekrar ortaya koymuştur.

Uzun yıllardır çeşitli araştırma kuruluşları, büyük gemileri ve feribotları gözlem platformu olarak kullanarak deniz memelilerini izlemek için çalışmaktadır. Avrupa'daki iki ana ağ, ISPRA liderliğindeki FLT MED Ağı ve ORCA liderliğindeki Atlantik Ağı'dır ("Avrupa deniz memelilerinin durumu" yıllık olarak yayınlanmaktadır). Bu ağlar Akdeniz Bölgesi'nin güney ülkeleri (Tunus ve Fas gibi) için de genişlemektedir. Farklı araştırma kuruluşlarının tüm ekip liderlerinin bir araya gelerek işbirliğini, en iyi uygulamaları, ortak araştırma ve ortak izleme protokolünün geliştirilmesini ve araştırma kapsamının genişletilmesini güçlendirmelerine şiddetle ihtiyaç vardır.

Madde 4 Su Çerçeve Direktifi'nin (SÇD) 4. Maddesi, Üye Devletleri, diğer hususların yanı sıra, Aralık 2015'e kadar iyi yeraltı suyu statüsüne ulaşmak amacıyla tüm yeraltı suyu kütlelerini korumak, geliştirmek ve eski haline getirmek ve kirletici konsantrasyonundaki herhangi bir önemli ve sürekli artış eğilimini tersine çevirmek için gerekli tedbirleri uygulamakla yükümlü kılmaktadır. Ancak gerçekte, AB'deki yeraltı suyu kaynaklarının %25'i (ve örneğin Almanya'da %36'sı) 2015 yılında, çoğunlukla tarımdan kaynaklanan nitrat ve pestisit kirliliği nedeniyle kimyasal olarak kötü durumdaydı. Dahası, 2018 tarihli bir AÇA raporuna göre, kirlilikte artış eğilimi tespit edilen toplam yeraltı suyu kütlesi alanı, eğilimin tersine döndüğü alanın neredeyse iki katıdır (alanın %5,9'una karşılık %9,9'u).

Proje (SWETE-Safeguarding the Water Environment Throughout Europe, faz I-V), düzenleyici yaklaşımlarımız hakkında ortak bir anlayış oluşturmayı, uzman ağları kurmayı ve teknik esnekliği artırmak için su çevresi alanında (ve özellikle Su Çerçeve Direktifi'nin (SÇD) uygulanması konusunda) ortak kaynaklar geliştirmeyi amaçlamaktadır. SWETE faz VII ve 2021 Sürdürülebilir Arazi Yayılımı projesi, toprakların arazi yayılımı faaliyetlerinden kaynaklanan kirleticileri kabul etme kapasitesinin incelenmesine odaklanmaktadır.

Bu çalışma paketi, su döngüsü içerisinde Döngüsel Ekonomiye geçişte Üye Devletlere yardımcı olmayı hedeflemektedir. Su kullanımı ve yeniden kullanımı (arıtılmış atık suların alternatif bir su kaynağı olarak kullanılması) açısından kentsel, endüstriyel ve gıda üretimi su yönetimindeki iyi uygulamaların paylaşılması yoluyla, sıfır kirlilik çözümlerine katkıda bulunabilecek su kullanım verimliliği açısından (hem kalite hem de miktar yönlerini dikkate alarak) çözümlerin belirlenmesi ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Çevre suçlarıyla mücadeleye ilişkin Konsey Kararları (8 Aralık 2016) IMPEL'in Çevre Suçlarıyla mücadeledeki rolünü kabul etmiştir, ancak "su suçları "nın ortak bir tanımının yapılması zorlu bir görevdir. Ayrıca, suyla ilgili suçlar, sistematik bir analitik yaklaşım olmadığı için genellikle dolandırıcılık, yolsuzluk, kaçakçılık, belgede sahtecilik, terörizm gibi diğer suçlar altında yeniden kodlanmaktadır. Bu tür faaliyetlerin niteliği ve kapsamı hala nispeten bilinmemektedir. Bu arka plana dayanarak, bu teklif IMPEL Topluluğunu konu, varlığı, algılanışı ve yetkili makamlardaki yönetimi hakkında bilgi toplamayı ve paylaşmayı amaçlayan bir projeye dahil ederek su suçları hakkındaki bilgiyi artırmayı amaçlamaktadır.

Proje, Ulusal Çevre Otoriteleri ve Ajansları Ağlarında özerk Akran Değerlendirmesi faaliyetlerinin geliştirilmesi için temel oluşturmayı amaçlamaktadır. Aynı ağa ait akranlar arasında diyalog, işbirliğine dayalı yüzleşme ve iyi uygulamaların paylaşımı yoluyla kendi performanslarını iyileştirmek için bir araç olarak kullanılabilir.

Madencilik faaliyetleri her zaman insanoğlu için bir hammadde kaynağı olmuştur ancak aynı zamanda birçok çevresel soruna da yol açmıştır. Genellikle terk edilen büyük miktarlardaki maden çıkarma atıkları, kirlilik kaynakları ve jeoteknik ve hidrojeolojik istikrarsızlık alanlarıdır. Günümüzde, madencilik faaliyetlerini içeren çok sayıda kazanın ardından Avrupa Komisyonu, 2004/35/EC sayılı Direktifi tadil eden 2006/21/EC sayılı maden çıkarma endüstrilerinden kaynaklanan atıkların yönetimine ilişkin Direktifi (Madencilik Direktifi olarak bilinir) kabul etmiştir.

IMPEL'den Avrupa Komisyonu tarafından Su ve Arazi Uzman Ekibine düzenleme kapasitesini genişletmesi ve uygulaması istenmiştir. Etkili su ve toprak kaynakları yönetimi (hem kalite hem de miktar) veri, bilgi ve profesyonel yargıya dayalı iyi bir ileriye dönük planlama ve uygulamaya dayanır. Her Üye Devletteki ekonomik büyümenin planlı sürdürülebilir su ve toprak kaynaklarının korunması ve kullanımını desteklemesi esastır. Ayrıca, Avrupa Komisyonu tarafından desteklenen ECA Girişimi, özellikle 5. maddede (Kırsal alanlarda (toprak ve su ile ilgili olarak) çevresel uygunluk güvencesinde iyi uygulamalara ilişkin rehber belge(ler) hazırlayın), IMPEL'in iddialı gelişim perspektifini yerine getirecek önerileri bulmak için araştırılması, tartışılması gereken yeni zorluklar ortaya koymaktadır.

AB'deki pek çok nehir, göl ve akarsu, AB Su Çerçeve Direktifi'ne göre Aralık 2015 itibariyle ulaşmaları gereken ya da en geç 2027'ye kadar ulaşmaları gereken iyi su statüsünden çok uzaktadır. Örneğin Almanya'da nehir ve akarsuların sadece %10'u, atık su, tarımsal gübre ve pestisitlerden kaynaklanan kirlilik, yoğun kanalizasyon, hidro baraj bariyerleri tarafından engellenmenin yanı sıra havza alanlarındaki kentsel yayılma ve zemin sızdırmazlığı nedeniyle iyi bir ekolojik ve kimyasal statüye sahiptir. Su durumu üzerindeki bu etkileri azaltmak ve tersine çevirmek için, bunları entegre bir şekilde değerlendirmek ve gerekli önlemleri dikkatlice önceliklendirmek gerekmektedir.

Avrupa Komisyonu bu proje alanını IMPEL için bir öncelik olarak belirlemiştir. Su Çerçeve Direktifi (yaygın kirlilik ve yasadışı su çekimi) ve Nitrat Direktifi'ne uyum düzeyinin düşük olduğunu ve "çevre" ile "tarım" denetim birimleri arasında bir boşluk bulunduğunu vurgulamışlardır. Sonuç olarak, tarım sektöründe daha yüksek uyum seviyelerine ulaşmak için farklı düzenleyici kurumlar arasında daha iyi bir ağ kurulmasını, ilgili bilgilerin ve yaygın kirlilik ve nitratların kontrolüne ilişkin mevcut en iyi uygulamaların paylaşılmasını istediler.

Rekabetçi bir tarımsal üretim ile su ekosistemlerinin korunması arasındaki denge AB üye devletleri için ortak tarım politikası (OTP) ve su politikası kapsamında bir endişe kaynağıdır. Çerçeve Direktifi (WFD). Pestisitlerin sürdürülebilir kullanımının sağlanmasına yönelik araçlar, Kırsal Kalkınma Programları (RDP'ler) kapsamında finanse edilen gönüllü tarım-çevre taahhütleri ve SÇD'ye göre çapraz uyum ve temel önlemlere ilişkin düzenleyici asgari gerekliliklerdir. Yeraltı ve yerüstü sularında iyi durum hedeflerine ulaşmak için SÇD Madde 11.3, pestisit kullanımını önlemeye ve kontrol etmeye yönelik tedbirlerin gözden geçirilmesi ve gerekirse güncellenmesi ve Nehir Havzası Yönetim Planlarına (NHYP'ler) dahil edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Hedeflere ulaşmak için ulusal düzenlemeler tanımlanmalı ve pestisitlerin sürdürülebilir kullanımı direktifine (2009/128/EC) göre pestisitlerin kullanımını önlemek ve kontrol etmek için temel önlemlerin bu yasal dayanağı, üye devletlerin Aralık 2015'te WFD'ye göre sonuçlandırdıkları önlemler programında tanımlanmalıdır. Ayrıca, SÇD'ye göre yeraltı ve yerüstü sularındaki kirleticilerin azaltılması için önlem ihtiyacını takip etmek amacıyla risk temelli (operasyonel) izleme programları tasarlanmalıdır. Bu izleme maliyetleri üye devletlerde çeşitli ölçülerde kamu ve pestisit kullanıcıları tarafından karşılanmaktadır. SÇD'nin uygulanması ilk yönetim döngüsü için devam etmektedir ve üye ülkelerde ön koşullara ve ulusal sorunlara ve fırsatlara bağlı olarak çeşitli uygulama boşlukları bulunmaktadır. IMPEL ağı, zorunlu ve gönüllü tedbirler arasında uyumlu bir denge sağlamak ve izleme maliyetlerinin paylaşılacağı durumlarda kirleten öder ilkesinin uyumlu bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla SÇD'nin ulusal hukukta daha fazla uygulanmasını kolaylaştırmaya yönelik plan ve stratejileri paylaşmayı planlamaktadır.

Tarımdan kaynaklanan nitrat kirliliği, Su Çerçeve Direktifi ve Nitrat Direktifine uyum düzeyinin düşük olması nedeniyle IMPEL'in üzerinde çalışması gereken önemli bir alandır. 2013 yılında, tarım ve çevre müfettişleri arasında yaygın kirlilik ve Nitrat Direktifi alanında ağlar kurulmasına yönelik başarılı bir proje gerçekleştirilmiştir. İki ana konu alanını inceleyen iki saha ziyareti gerçekleştirilmiştir. Proje üyeleri, daha fazla değişim ziyareti ve uygulamaya yardımcı olmak üzere bu alanda tespit edilen iyi uygulamaların paylaşılmasına yönelik bir rehber dokümanın geliştirilmesi yoluyla bu alandaki çalışmalara devam etmek istediklerini belirtmişlerdir.

Aşırı su çekimi sadece sulama amaçlı kullanım için değil, endüstriyel ve sivil kullanımlar için bile meydana gelebilir ve bazı durumlarda toprak çökmesi üzerinde dramatik etkilere neden olmaktadır. Tipik yasadışı su çıkarma vakaları, kuyular izinsiz çalıştırıldığında ya da nehirlerden veya kanallardan izinsiz su pompalandığında ortaya çıkar. Dünya Gözlemi (EO), özellikle uydu uzaktan algılama, su kullanımının izlenmesi için iyi kurulmuş yöntemler sağlayabilir. Yasadışı su kullanımının tespiti ileriye doğru atılmış bir adımdır ve ancak izinler uygun bir CBS'de düzenlenirse uygulanabilir. İlk etapta, su kullanımının izlenmesi için EO yöntemleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

IMPEL, deneyimlerin paylaşılması ve AB düzeyindeki uygulayıcılar arasında toprağın korunmasına ilişkin en iyi uygulamaların hayata geçirilmesinin desteklenmesi amacıyla 2015 Toprak Konferansını düzenlemektedir. Bağlam, Birleşmiş Milletler tarafından bu yıl için ilan edilen "Uluslararası Toprak Yılı (IYS)" ve genel olarak bu hayati çevresel kompartımanın korunması konusunda farkındalık yaratma girişimlerinin geliştirilmesi fırsatıdır.