Odpady i TFS

W ciągu kilku lat i wielu projektów IMPEL inicjatorzy projektu ustalili, że wielu inspektorów TFS ma za sobą tysiące kontroli w zakresie TFS. Wszystkie te inspekcje sprowadziły się do szerokiej znajomości przepisów prawa związanych z fizycznymi kontrolami transgranicznego przemieszczania odpadów. Jednakże, pomimo kilku zmian legislacyjnych i przeglądów przepisów, nadal brakuje połączenia pomiędzy ustawodawcami a inspektorami w terenie, jeśli chodzi o niektóre szczegóły przepisów. Te "szczegóły" mogą być tam, gdzie są pewne intencje ustawodawstwa, ale ze względu na rozłączność wynikającą z długich linii komunikacyjnych i wielu agencji pomiędzy ustawodawcami na poziomie UE a inspektorami TFS oraz poziom, na którym takie "szczegóły" mogą nie być podnoszone na wyższym poziomie w priorytetach każdego narodu wobec Komisji, ponieważ są to tylko "szczegóły".

Duża część pracy klastra IMPEL Waste & TFS skupia się na zgodności z przepisami dotyczącymi transgranicznego przemieszczania odpadów. Ponieważ duża ilość przesyłanych odpadów jest przeznaczona do krajów spoza Europy, ważne jest, aby mieć dobre kontakty z władzami w tych krajach docelowych. Większość członków sieci IMPEL ma minimalny kontakt z tymi odległymi krajami. Szkody w środowisku naturalnym, takie jak wyrzucanie e-odpadów w Afryce czy wyrzucanie plastiku w Azji, są niestety dość powszechne i obserwujemy dużą liczbę przypadków strukturalnego nielegalnego ruchu. Rynek jest dynamiczny i w wyniku ostatnich wydarzeń politycznych, takich jak zakaz importu w Chinach, władze europejskie mają trudności z nadążeniem za sytuacją w praktyce. W takich przypadkach niezbędna jest współpraca międzynarodowa.

Wzrost ilości odpadów z tworzyw sztucznych rośnie globalnie na przestrzeni lat. Wraz z przyjęciem przez Chiny 7 milionów ton odpadów z tworzyw sztucznych do odzysku przed 2018 rokiem spowodowało to wstrząs w globalnym handlu odpadami z tworzyw sztucznych. Szok ten spowodował, że sąsiednie kraje azjatyckie otrzymały wyparte odpady. Chociaż informacje, które posiadamy na temat ostatecznego przeznaczenia tych przepływów odpadów są ograniczone, pewne jest, że potrzebne są dalsze informacje.

Projekt Gospodarka odpadami i gospodarka cyrkularna ma na celu wykorzystanie wyników i produktów z poprzednich projektów dotyczących składowisk. Przechodząc przez kolejne etapy hierarchii odpadów, w celu promowania eko-innowacji i gospodarki okrężnej, przy jednoczesnym stworzeniu równych szans i zapewnieniu wspólnego zrozumienia kluczowych punktów dyrektywy ramowej w sprawie odpadów w procesie wydawania zezwoleń i wyjątków.

Zgodnie z dyrektywą WEEE 2012/19/UE (odpowiednio wdrożone prawo krajowe: np. ElektroG w Niemczech) każdy producent sprzętu elektrycznego i elektronicznego musi być zarejestrowany w krajowym rejestrze (Niemcy: rejestr stiftung elektro-altgeräte), aby zapewnić, że wypełni swoje obowiązki, gdy jego sprzedawane produkty staną się odpadami (np. WEEE).

Wiele projektów i działań zespołu ekspertów ds. odpadów i TFS opiera się na europejskim rozporządzeniu w sprawie przemieszczania odpadów (WE) nr 1013/2006 (WSR). Ze względu na to, że jest to rozporządzenie i zawiera aspekt transgraniczny, bardzo ważne jest posiadanie aktywnej i praktycznej europejskiej sieci inspektorów i regulatorów, którzy spotykają się regularnie w celu wymiany praktycznych doświadczeń. Dotyczy to nie tylko inspektorów ochrony środowiska, ale również funkcjonariuszy służb celnych i policji oraz wymiaru sprawiedliwości. Realizowane obecnie projekty IMPEL-TFS nadal wskazują na potrzebę nawiązania, a przede wszystkim utrzymania dobrej i praktycznej współpracy między państwami członkowskimi, państwami trzecimi i odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi.

W 2017 roku 65% statków/okrętów na całym świecie zostało sprzedanych do południowoazjatyckich stoczni plażowych w celu demontażu (np. Indie, Pakistan i Bangladesz), co przekłada się na znaczące oddziaływanie na środowisko i zdrowie, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, że statki te stanowiły 80% tonażu brutto wszystkich zdemontowanych statków wyrzuconych na brzeg w 2017 roku. Nadal trwa nielegalny wywóz statków na plażę w Azji Południowej, a także obchodzenie przepisów dotyczących przemieszczania odpadów i recyklingu statków. Bangladesz, Indie i Pakistan stanowią prawie 90% tonażu brutto zdemontowanego na świecie w 2019 r., a niektóre z tych statków zostały albo wyeksportowane nielegalnie z Europy, albo "legalnie" poprzez obejście przepisów.

Odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych (WEEE) są jednym z najszybciej rosnących strumieni odpadów w UE - w 2005 r. wytworzono ich około 9 mln ton, a do 2020 r. oczekuje się wzrostu do ponad 12 mln ton. WEEE zawiera złożoną mieszaninę materiałów i części składowych, które są również częściowo niebezpieczne. Niewłaściwie zarządzany WEEE może powodować poważne problemy dla środowiska i zdrowia. Ponadto produkcja elektroniki wymaga wykorzystania ograniczonych i drogich zasobów.

SPIDER WEB jest wspólnie finansowany przez Unię Europejską i Republikę Federalną Niemiec na podstawie umowy o dofinansowanie z Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GmbH) w ramach projektu IPA/2017 Countering Serious Crime in the Western Balkans. Dla ułatwienia, poniżej znajdują się aktualizacje SPIDER WEB:

Celem tych projektów była poprawa egzekwowania na szczeblu europejskim przepisów dotyczących przemieszczania odpadów, określonych w rozporządzeniu UE 259/93 i konwencji bazylejskiej, poprzez poprawę współpracy między organami wykonawczymi.

Celem projektu było zwiększenie współpracy i wymiany informacji w zakresie weryfikacji miejsc przeznaczenia odpadów w ramach rozporządzenia UE 259/93 (Waste Shipment Regulation WSR) w sprawie nadzoru i kontroli przesyłania odpadów, poprzez przeprowadzanie kontroli w krajach uczestniczących w projekcie i śledzenie strumieni odpadów do ich ostatecznego miejsca przeznaczenia.

Praktyczność i wykonalność wniosku dotyczącego przekształcenia dyrektywy WEEE (2009) IMPEL opracowała wcześniej listę kontrolną do badania praktyczności i wykonalności (P&E) proponowanego i istniejącego prawa ochrony środowiska. W grudniu 2008 roku Komisja przyjęła wniosek dotyczący przekształcenia dyrektywy WEEE. W niniejszym sprawozdaniu opisano ocenę kwestii dotyczących praktyczności i wykonalności wynikających z wniosku w oparciu o listę kontrolną IMPEL. W sprawozdaniu przedstawiono syntezę wyników odpowiedzi na kwestionariusz i dyskusji warsztatowych oraz podkreślono szeroki zakres kwestii związanych z P&E.

W lutym 2008 r. spółka IMPEL podpisała protokół ustaleń z sekretariatem konwencji bazylejskiej (SBC). W ramach tego protokołu IMPEL TFS i SBC uzgodniły, że będą współpracować przy realizacji komponentu 4 projektu SBC "E-odpady dla Afryki". Projekt ten, rozpoczęty w 2009 roku, ma na celu wyposażenie Afryki Zachodniej i innych krajów afrykańskich w sprzęt umożliwiający rozwiązanie rosnącego problemu importu e-odpadów z krajów uprzemysłowionych, a tym samym ochronę zdrowia obywateli. Projekt składa się z 4 komponentów:

Członkowie komitetu sterującego IMPEL TFS co roku uczestniczą w warsztatach sieci azjatyckiej ds. zapobiegania nielegalnemu transgranicznemu przemieszczaniu odpadów niebezpiecznych oraz regionalnej sieci egzekwowania prawa w zakresie chemikaliów i odpadów (REN).

W związku z problematycznymi strumieniami odpadów na całym świecie, zwłaszcza odpadów elektronicznych, pojazdów wycofanych z eksploatacji i ich części składowych od Europy po Afrykę, eksperci zgodzili się co do konieczności skuteczniejszego ukierunkowania się na źródła nielegalnych strumieni odpadów oraz na zakłady "wstępne", w których takie odpady są zbierane, przechowywane i/lub przetwarzane przed wywozem.

W ramach niniejszego projektu IMPEL bada się przydatność metodologii Doing the Right Thing (DTRT) w kontrolach przemieszczania odpadów. Celem jest opracowanie praktycznego narzędzia, opartego na wytycznych DTRT, które może pomóc w usprawnieniu organizacji kontroli przemieszczania odpadów przez właściwe organy w państwach członkowskich IMPEL. Trzy właściwe organy z różnych państw członkowskich IMPEL zastosują wytyczne DTRT dotyczące kontroli przemieszczania odpadów i sprawdzą, w jaki sposób DTRT może wspomóc organizację tych kontroli. Przez organizację rozumie się wszystkie poszczególne etapy planowania, przeprowadzania i oceny kontroli opisane w cyklu kontroli środowiskowych DTRT. Testy zostaną przeprowadzone z uwzględnieniem wniosków i zaleceń z badania dotyczącego szczególnych wymagań w zakresie kontroli przemieszczania odpadów. Wyniki fazy testów zostaną przedyskutowane i wykorzystane do opracowania opartego na Wytycznych DTRT narzędzia doradczego, odpowiedniego dla specyficznego obszaru organizacji kontroli przemieszczania odpadów.

Współpraca międzynarodowa i dostosowanie są bardzo ważne w przypadku egzekwowania przepisów europejskiego rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów (WSR) (WE) nr 1013/2006 zgodnie z art. 50. Poprzednie i bieżące projekty IMPEL-TFS (transgraniczne przemieszczanie odpadów) pokazały, że współpraca właściwych organów jest niezbędna. Braki w zakresie egzekwowania przepisów rozporządzenia UE w sprawie przemieszczania odpadów pozostają poważne. Aby poprawić współpracę i dostosować egzekwowanie przepisów, konieczny jest częsty kontakt między europejskimi organami egzekwowania prawa. Projekt ten ułatwia wymianę informacji i doświadczeń, studiów przypadków, dyskusji na temat interpretacji i podejścia do inspekcji pomiędzy krajowymi punktami kontaktowymi TFS (NCP).

Projekt Enforcement Actions został powołany z następujących powodów: Właściwe organy wyraziły potrzebę sformalizowanych ram projektu w celu zintegrowania kontroli egzekucyjnych w ich własnych krajach; Współpraca międzynarodowa jest niezbędna do rozwiązywania międzynarodowych problemów środowiskowych; oraz Sieć organów wykonawczych w terenie musi być utrzymana i rozszerzona na wszystkie państwa członkowskie, aby zapewnić skuteczny system kontroli.

Nowy art. 50 (2a) rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów 1013/2006 (WSR) stanowi, że do dnia 1 stycznia 2017 r. państwa członkowskie UE zapewniają ustanowienie jednego lub więcej planów kontroli (IP) w odniesieniu do całego swojego terytorium geograficznego. Plany te odnoszą się do inspekcji na mocy art. 50 ust. 2 WSR, tj. zakładów, przedsiębiorstw, brokerów i dealerów zgodnie z art. 34 dyrektywy 2008/98/WE, a także przemieszczania odpadów i związanego z tym odzysku lub unieszkodliwiania. Podczas konferencji IMPEL-TFS w 2014 r. uczestnicy wyrazili potrzebę opracowania standardowego formatu/szablonu lub przynajmniej wytycznych dla planu kontroli zgodnie z wymogami WSR, co powinno sprawić, że IP będą również bardziej porównywalne. Opowiedzieli się również za wymianą istniejących planów, doświadczeń i priorytetów.

Deficyt zgodności z konwencją bazylejską i jej europejskim wdrożeniem, czyli europejskim rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów (1013/2006) lub "WSR" jest bardzo poważny. Dane liczbowe wskazują, że około 20% wszystkich przemieszczeń odpadów jest naruszanych. Dyrektywa UE 2008/99 w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne zobowiązuje państwa członkowskie do egzekwowania WSR również poprzez prawo karne.