Begeleidingsboek bijproducten

Dit informatiedocument biedt een samenvatting en analyse van de belangrijkste thema's, belangrijke ideeën en feiten die worden gepresenteerd in het rapport van de IMPEL-groep Afvalbeheer en Circulaire Economie'over het raakvlak tussen de REACH-verordening en de beginselen van de Circulaire Economie.

Executive Summary:

Het rapport van de IMPEL Waste management and Circular Economy Group onderzoekt de complexe relatie tussen de EU's REACH-verordening betreffende chemische stoffen en de principes van de Circulaire Economie, met name gericht op materialen op basis van afval, zoals bijproducten en materialen die de End-of-Waste status hebben bereikt. Een centraal thema is dat materialen die worden beschouwd als "afval" over het algemeen buiten het toepassingsgebied van REACH vallen, maar zodra ze overgaan in bijproducten of End-of-Waste-materialen, vallen ze onder REACH en andere relevante chemicaliën- en productwetgeving. Het rapport beschrijft de basisvereisten van REACH (registratie, autorisatie en beperkingen), hoe deze van toepassing zijn op deze afvalstoffen en relevante vrijstellingen (bijproduct, terugwinning, SR&D en PPORD). Het rapport gaat ook kort in op andere relevante chemische wetgeving (CLP, POP's, RoHS) en benadrukt de cruciale rol van handhaving en de beschikbaarheid van informatie via databases zoals SCIP. Het rapport benadrukt de verantwoordelijkheid van bedrijven om de naleving van zowel de afval- als de chemicaliënwetgeving te beoordelen en te waarborgen.

Key Themes and Important Ideas:

1. Interface tussen afvalwetgeving (KRW) en chemische wetgeving (REACH):

• Materialen die beschouwd worden als "afval" onder de EU Kaderrichtlijn Afvalstoffen (KRA) vallen over het algemeen niet binnen het toepassingsgebied van REACH.
• Materialen die ophouden afval te zijn en worden geclassificeerd als bijproducten (Artikel 5 KRA) of de status Afval einde bereiken (Artikel 6 KRA), vallen onder REACH en andere toepasselijke product- en chemische wetgeving als ze op de markt worden gebracht.
• De KRW stelt expliciet dat "de natuurlijke of rechtspersoon die a) voor het eerst een materiaal gebruikt dat niet langer een afvalstof is en dat niet op de markt is gebracht; of b) een materiaal voor het eerst op de markt brengt nadat het niet langer een afvalstof is, ervoor moet zorgen dat het materiaal voldoet aan de relevante eisen onder de toepasselijke chemische en productgerelateerde wetgeving." (Artikel 6 lid 5 KRW, zoals gewijzigd bij (EU) 2018/851).
• De processen voor het beoordelen van de status van bijproduct/eindafvalstof onder de KRW en het voldoen aan REACH-verplichtingen lopen parallel. Terugwinningsbedrijven zijn potentiële registranten onder REACH.

2. Toepasselijkheid van de REACH-basisverplichtingen op afvalstoffen:

• Registratie: Bijproducten en einde-afvalmaterialen kunnen worden gedefinieerd als stoffen, mengsels of voorwerpen onder REACH. Als fabrikanten (terugwinningsactiviteiten worden beschouwd als productieprocessen) moeten bedrijven die deze materialen in de handel brengen in hoeveelheden van 1 ton of meer per jaar, de stoffen registreren bij ECHA, tenzij een vrijstelling van toepassing is.
• Authorisation: Materialen op basis van afval kunnen zeer zorgwekkende stoffen (SVHC's) bevatten die zijn opgenomen in bijlage XIV, waarvoor autorisatie is vereist voor specifieke toepassingen.
• Restrictions: Bijlage XVII van REACH bevat beperkingen op de vervaardiging, het op de markt brengen of het gebruik van bepaalde stoffen. Deze beperkingen kunnen van toepassing zijn op stoffen in teruggewonnen materialen, hoewel er in sommige gevallen andere limieten kunnen zijn voor materialen op basis van afval (bijv. cadmium in gerecycled plastic).

3. REACH Vrijstellingen relevant voor Circulaire Economie:

• Bijproductvrijstelling (artikel 2, lid 7, onder b) en bijlage V): Bijproducten zijn vrijgesteld van registratie tenzij zij zelf worden ingevoerd of in de handel worden gebracht. Deze vrijstelling is over het algemeen beperkt tot bijproducten die intern worden gebruikt of aan een ander productieproces worden geleverd zonder in de handel te worden gebracht.
• Terugwinningsvrijstelling (artikel 2, lid 7, onder d)): In de EU/EER teruggewonnen stoffen zijn vrijgesteld van registratie als:
• De teruggewonnen stof is dezelfde als een stof die al geregistreerd is.
• De krachtens artikel 31 of 32 vereiste informatie (bv. veiligheidsinformatiebladen, blootstellingsscenario's) met betrekking tot de geregistreerde stof is beschikbaar voor de exploitant van de nuttige toepassing.
• De "saamhorigheid" beoordeling is de verantwoordelijkheid van de exploitant van de nuttige toepassing en is gebaseerd op de identiteit van de hoofdbestanddelen.
• Deze vrijstelling is niet gebonden aan het volume of het oorspronkelijke gebruik van de geregistreerde stof, maar de exploitant van de nuttige toepassing moet informatie verstrekken voor een veilig gebruik.
• SR&D Exemption (Artikel 3(23)): Stoffen die worden vervaardigd voor wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke ontwikkeling in hoeveelheden van minder dan 1 ton per jaar zijn vrijgesteld van registratie, autorisatie en beperkingen.
• PPORD Exemption (Article 9): Stoffen vervaardigd of ingevoerd in hoeveelheden >1 ton/jaar voor product- en procesgericht onderzoek en ontwikkeling zijn vrijgesteld van registratie voor 5 jaar, met een kennisgeving aan ECHA. Deze vrijstelling betekent niet automatisch vrijstelling van autorisatie- of beperkingsregelingen.

4. Belang van stofidentificatie:

• Nauwkeurige identificatie van de stoffen die aanwezig zijn in bijproducten en afgedankte materialen is cruciaal voor het bepalen van de toepasbaarheid van REACH en andere chemische wetgeving.
• Stoffen kunnen goed gedefinieerd zijn of stoffen van onbekende of variabele samenstelling, complexe reactieproducten of biologische materialen (UVCB's). Terugwinningsactiviteiten produceren vaak mengsels en UVCB-stoffen.
• Voor UVCB's is identificatie afhankelijk van chemische samenstelling, bronmateriaal en verwerkingsstappen.

5. Andere relevante wetgeving inzake chemische stoffen:

• CLP Verordening (EG) nr. 1272/2008: Van toepassing op bijproducten en einde-afval materialen, die indeling, etikettering en verpakking van gevaarlijke chemische stoffen vereisen.
• POP-verordening (EU) 2019/1021: Verbiedt of beperkt POP's in chemische producten en artikelen, inclusief in gerecyclede materialen. Einde-afvalmaterialen moeten voldoen aan concentratiegrenswaarden voor POP's in producten (bijlage I). Afvalstoffen die bijlage IV-grenswaarden overschrijden, vereisen specifieke verwijderings-/terugwinningsmethoden.
• RoHS-richtlijn 2011/65/EU: Beperkt gevaarlijke stoffen in elektrische en elektronische apparatuur (EEA). Dit heeft invloed op het gebruik van gerecyclede materialen bij de productie van EEA en benadrukt de noodzaak om de chemische inhoud van afvalstromen te kennen.

6. Informatie en handhaving:

• De SCIP-database (Substances of Concern In articles as such or in complex objects (Products)) verplicht leveranciers van artikelen die SVHC's bevatten met een concentratie van meer dan 0,1% w/w om ECHA hiervan op de hoogte te stellen. Deze database verbetert de beschikbaarheid van informatie gedurende de hele levenscyclus, inclusief de afvalfase.
• De handhaving is een uitdaging, vooral bij het identificeren van afvalverwerkers die einde-afvalmaterialen op de markt brengen. Samenwerking tussen afval- en REACH-inspecteurs en het gebruik van nationale einde-afval databases worden aanbevolen.
• Gevalstudies (Italië, Nederland, Finland, Estland, Slovenië, Duitsland) illustreren praktische uitdagingen en interpretaties van REACH en de vrijstellingen voor afvalgebaseerde materialen.

Belangrijke feiten en citaten:

• "Materialen die beschouwd worden als afval onder de EU Kaderrichtlijn Afval (2008/98/EC4, KRW) worden niet beschouwd als stoffen, mengsels of voorwerpen volgens artikel 2(2) van de REACH verordening en vallen niet onder het toepassingsgebied van REACH." (p. 7)
• "Bijproducten worden niet als afval beschouwd als ze voldoen aan de criteria van de KRW en onder het volledige toepassingsgebied van REACH vallen als ze zelf in de handel worden gebracht." (p. 7)
• "Alle vormen van terugwinning, met inbegrip van mechanische verwerking, worden beschouwd als een productieproces onder REACH wanneer ze resulteren in het genereren van een of meer stoffen als zodanig of in een mengsel of in een voorwerp dat niet langer een afvalstof is." (p. 7-8)
• "Voordat het materiaal op de markt wordt gebracht, moet aan de basiseisen van REACH worden voldaan." (p. 11)
• "Aangezien bijproducten en einde-afvalmaterialen niet als afval worden beschouwd, kunnen ze worden gedefinieerd als stoffen, mengsels of voorwerpen volgens de REACH-verordening. Vervolgens kunnen de regels voor registratie, autorisatie en beperkingen erop worden toegepast." (p. 11)
• "Het feit dat een stof geregistreerd is onder REACH betekent niet automatisch dat het geen afval meer is." (p. 12)
• "Bijproducten, tenzij ze zelf worden geïmporteerd of op de markt worden gebracht." (Bijlage V, punt 5, geciteerd op p. 26)
• "Volgens artikel 2, lid 7, onder d) (de zogenaamde vrijstelling van terugwinning) is geen registratie vereist voor stoffen die in de EU-EER worden teruggewonnen, indien de stof die uit het terugwinningsproces voortkomt dezelfde is als een stof die reeds is geregistreerd en de krachtens artikel 31 of 32 vereiste informatie over de stof die overeenkomstig titel II is geregistreerd, beschikbaar is voor de inrichting die de terugwinning uitvoert." (p. 27)
• "Als dezelfde stof om een of andere reden niet is geregistreerd bij de vervaardiging of invoer, moet de teruggewonnen stof worden geregistreerd." (Citeren ECHA Richtsnoeren voor registratie, p. 28)
• "De beoordeling van de 'soortgelijkheid' is in handen van de terugwinningsoperator en de soortgelijkheid wordt niet bevestigd of geverifieerd door het ECHA." (p. 28)
• "Nieuwe producten gemaakt van gerecycleerde materialen, zoals gerecycleerde kunststoffen die de einde-afvalstatus hebben bereikt, moeten voldoen aan de UTC-concentratievereisten voor POP-stoffen in producten zoals bepaald in bijlage I van de POP-verordening." (p. 17)
• "Bedrijven die artikelen leveren die SVHC's bevatten in een concentratie van meer dan 0,1% (g/g) moeten informatie indienen bij ECHA." (p. 24, samengevat uit Artikel 9(1)(i) KRW)
• "Voor teruggewonnen polymeren moeten de monomeren en andere stoffen in het polymeer geregistreerd zijn om gebruik te kunnen maken van de vrijstelling in REACH." (Citaat Zweeds KEMI rapport, p. 33)

Conclusie:

Het rapport schetst op effectieve wijze het regelgevingslandschap voor materialen op basis van afval in de context van REACH en de circulaire economie. Het onderstreept dat het bereiken van de status van bijproduct of einde-afvalstof onder de KRW de toepasbaarheid van REACH en andere chemische wetgeving in gang zet. Exploitanten van terugwinningsbedrijven en bedrijven die deze materialen gebruiken, moeten hun verplichtingen zorgvuldig begrijpen en nakomen, met name wat betreft de identificatie van stoffen, registratie (of het aantonen van toepasselijke vrijstellingen), autorisatie en beperkingen. Het rapport benadrukt de noodzaak van duidelijke richtlijnen, het delen van informatie en effectieve handhaving om zowel het milieu als de volksgezondheid te beschermen en tegelijkertijd de overgang naar een circulaire economie te bevorderen.